Mỗi quốc gia sẽ có cho mình những phong tục tập quán, lối sống, ngôn ngữ, văn hóa riêng biệt. Nền văn hóa ẩm thực của mỗi nước cũng mang đặc trưng theo từng vùng miền. Cuộc sống hằng ngày càng trở nên hiện đại nên những nét truyền thống sẽ có ít nhiều cũng có sự thay đổi. Trong số đó thì mọi người đều có thể nhận thấy rằng ẩm thực là điều dễ dàng nhận biết nhất. Vậy những yếu tố, điều kiện ảnh hưởng đến văn hóa ẩm thực là gì?
Lịch sử là yếu tố ảnh hưởng tới văn hóa ẩm thực
Ngay từ thời kỳ sơ khai, ăn uống được coi là một trong những nhu cầu thiết thực nhất để duy trì sự sống con người. Như mọi người đã biết, tại thời kỳ cổ đại thì việc người tối cổ sinh sống chủ yếu bằng cách săn bắt và hái lượm. Chính vì thế nguồn thức ăn, thực phẩm được cho là khan hiếm không có nhiều quyền lựa chọn.
Sau giai đoạn đầu, con người dần biết đến cách trồng trọt và chăn nuôi. Vì thế nguồn thực phẩm trở nên dồi dào hơn, đáp ứng đủ nhu cầu ăn no của con người thời cổ đại. Trong quá trình dài phát triển, trải qua nhiều giai đoạn tiến hóa, thế giới ngày nay đã văn minh và hiện đại hơn rất nhiều. Do đó, lĩnh vực ẩm thực cũng dần được hình thành và nhìn nhận một cách đa dạng hơn. Nhiều người vẫn nói với nhau rằng thế giới đã chuyển từ “ăn no mặc ấm” đến “ăn ngon mặc đẹp”, và giờ càng chú trọng đến “ăn sung mặc sướng”.
Lịch sử của mỗi quốc gia trên thế giới này đều gắn liền với những nét văn hóa ẩm thực. Trước đây, đã có rất nhiều đất nước phải cố gắng vượt qua thời kỳ chiến tranh với giặc ngoại xâm. Nền ẩm thực nước nhà thời điểm bấy giờ bắt đầu được pha trộn, biến tấu và kết hợp sao cho phù hợp với khẩu vị tại thời điểm của đất nước ấy. Vì vậy, lịch sử hình thành và phát triển của đất nước là một trong những yếu tố có ảnh hưởng đến văn hóa ẩm thực của quốc gia đó.
Vị trí địa lý ảnh hưởng đến tới hóa ẩm thực
Vị trí địa lý cũng là một trong những yếu tố mà nó quyết định đến nguyên liệu của các món ăn. Thực tế cũng ta cũng có thể thấy rõ ràng rằng các món ăn của phương Đông khác biệt hoàn toàn so với phương Tây.
Ví dụ như nước Việt Nam ta là nước có nền văn hóa lúa nước bởi có nhiều dòng sông lớn, có phù sa màu mỡ. Chính những điều đó đã khiến nước ta nổi bật hơn với các món ăn được làm ra từ gạo, ngô, khoai, đậu,… Còn nếu như các quốc gia khác tiếp xúc với biển nhiều thì ẩm thực lại chủ yếu là những món ăn chế biến từ hải sản thơm ngon.
Khí hậu có ảnh hưởng nhất định tới văn hóa ẩm thực
Sự khác biệt về khí hậu của mỗi quốc gia hay vùng miền sẽ quy định hương vị của món ăn. Ví dụ các quốc gia có khí hậu lạnh thường xuyên hay ở khu vực cực bắc thì bên trong những món ăn của họ sẽ có chút chút gia vị cay, nồng hoặc thêm vào món ăn gia vị nêm nếm có tính nóng. Do đó những món ăn sẽ tạo cảm giác ấm áp hơn phần nào trong ngày lạnh giá. Còn ở những khu vực sở hữu khí hậu nóng nực thì món ăn thường sẽ kết hợp với rau xanh, trái cây để món ăn thêm phần thanh mát.
Ở Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa chủ yếu là nóng ẩm và phân biệt giữa 3 miền Bắc Trung Nam. Vì thế văn hóa ẩm thực của mỗi vùng miền của nước ta mang đặc trưng riêng biệt của nó. Miền Bắc chủ đạo với hương vị đậm đà, miền Trung thiên về vị chua cay còn miền Nam lại có hương vị ngọt thanh và nhẹ nhàng hơn. Nói vậy là chúng ta cũng phần nào hiểu được khí hậu có ảnh hưởng không hề nhỏ tới văn hóa ẩm thực ở mỗi quốc gia như thế nào rồi.
Văn hóa ẩm thực ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoại lai khác
Như đã nói, ẩm thực mỗi quốc gia đều có những nét đặc trưng riêng và nhờ vậy mà thu hút sự quan tâm của mọi người, mọi du khách trên thế giới. Và trong nhiều năm trở lại đây, thế giới mở cửa. Việc giao lưu văn hóa và kinh tế giữa các nước trên thế giới trở nên dễ dàng hơn. Và đương nhiên, nền ẩm thực cũng có cơ hội vươn ra thế giới và ẩm thực của các quốc gia dễ dàng giao thoa với nhau hơn. Cũng chính vì điều này, ẩm thực nước nhà có dịp kế thừa tinh hoa ẩm thực từ bên ngoài, đó có thể là cách chế biến, là gia vị mới hay công thức mới.
Tiếp thu, giao thoa và kết hợp các nền ẩm thực với nhau là tốt nhưng mỗi quốc gia vẫn nên giữ được bản sắc riêng bên trong văn hóa ẩm thực của mình. Với Việt Nam cũng vậy, cho dù có phát triển đến đâu, hiện đại như thế nào thì những món ăn truyền thống của nước ta vẫn luôn là niềm tự hào của rất lớn. Có thể kể đến như bánh chưng, bánh giày, phở, cốm , bánh cuốn, bún chả, chả giò,…